Mục tiêu ở mọi nơi
muc tieu
Mục tiêu ở mọi nơi
Có một vị thiền sư, một hôm ông gửi thư mời những
thân hữu và các thiền sinh đến xem ông biểu diễn về môn thiền bắn cung (zen
archery). Hôm ấy là một ngày thật đẹp, ông tổ chức buổi biểu diễn ngoài trời.
Tấm bia được đặt ở phía cuối một sân cỏ rộng dài, và phía bên kia là biển.
Chuông trống nổi lên, vị thiền sư bước ra sân, ông dừng lại cầu nguyện trước một
bàn thờ nhỏ. Ông quay sang cúi chào mọi người, rồi trang trọng mặc vào một chiếc
áo lụa màu trắng. Vị thiền sư mở một chiếc hộp đen dài và lấy ra một chiếc cung,
bình thản điều chỉnh lại độ căng của dây cung. Sau đó, ông ngồi xuống trong tư
thế thiền, để cây cung trên đùi mình, và nhắm mắt lại. Mọi người đều im lặng
cùng ngồi thiền với ông.
Sau một thời gian dường như thật lâu, vị thiền sư
từ từ đứng dậy. Ông thận trọng chọn một mũi tên. Mọi người hồi hộp ngồi yên! Ông
đứng giữa sân cỏ và xa xa là một tấm bia lớn, phía sau là một vùng biển rộng.
Một lúc sau, dường như rất lâu, ông giương cung lên nhắm về hướng tấm bia. Mọi
người nín thở chờ đợi. Vị thiền sư từ từ hướng cung lên bầu trời cao và buông
dây. Mũi tên rời dây cung lao thẳng vào một bầu trời trong vắt, bên trên tấm
bia, nó bay thật xa và rồi rơi vào đại dương xanh biếc phía sau. Ông đứng nhìn
và mỉm cười hài lòng, như là mũi tên mình đã thành công đạt đến mục tiêu. Ông
bình thản, từ tốn, đặt cây cung trở lại vào chiếc hộp dài. Ông quay sang cúi
chào mọi người, và buổi lễ chấm dứt.
Tại sao vị thiền sư không nhắm mũi tên về hướng
tấm bia mà lại hướng lên bầu trời? Mục tiêu của ông là một đại dương mênh mông?
Có lẽ ý của ông muốn nói rằng, trong thiền tập, mục tiêu của ta có mặt khắp mọi
nơi, chứ không phải chỉ là ở một nơi duy nhất nào! The target is everywhere! Cái
mục tiêu mà ta đang nhắm tới, thật ra chúng cũng đang có mặt ngay trong giây
phút này và nơi đây, trong bất cứ một hoàn cảnh hay tình trạng nào mà ta đang có
mặt, chứ không thể là một nơi nào khác.
Tôi đơn giản hiểu rằng vị thiền sư ấy muốn nhắc
nhở rằng, sự thực tập của ta có mặt trong mỗi việc mình đang làm, trong mỗi bước
chân mình đi, trong mỗi hơi thở, hay bất cứ cảm xúc nào đang có mặt. Nó thênh
thang như bầu trời, mênh mông như biển lớn. Tôi thấy mũi tên của vị thiền sư ấy
nhiệm mầu lắm, nó phá tung được cái ảo tưởng của ta về một mục tiêu nào đó. Tất
cả nơi nào mình đi cũng là nơi mình đang đến. Ta không cần có một mục tiêu, hay
chờ đợi một sự thành đạt nào khác. Nó là bất cứ những gì đang có mặt với ta, bây
giờ và ở đây. Chỉ đơn giản có vậy!
Không có một nơi nào để đến và ta cũng sẽ không
về đến một nơi nào. Ở đây có bước chân, có những cảm thọ, có gió và lá, có trời
và mây, có tiếng chim hót và nắng ấm. Và thật ra, chúng ta có cần phải về, phải
tới một nơi nào đó không, vì thực tại thì không bao giờ có một khuôn mẩu nhât
định nào hết. Nhà thơ Ryokan, ông cũng là một tu sĩ Phật giáo, có viết bài hài
cú,
araike ya
kawazu tobikomu
oto mo nashi
Ao mới
Con ếch nhảy vào
Không tiếng nước xao.
Bài hài cú của Ryokan khiến ta nhớ đến bài thơ
kinh điển của Basho, về con ếch và một ao cỗ. Nhưng chúng ta đâu cần phải theo
một khuôn mẩu cố định nào đâu bạn hả. Hãy mở rộng lòng mình ra mà lắng nghe âm
thanh của mũi tên kia rơi vào một đại dương xanh biếc. Chiếc ao bao giờ cũng vẫn
mới, nước vẫn không hề xao...
Nguyễn Duy Nhiên