Như một người bạn xưa
nhu
Trong
xã hội ngày nay vấn đề tập thiền đã trở nên khá thông dụng và được phổ
biến đến nhiều nơi. Chúng ta nghe thấy thiền tập đã được mang đến công
sở, trong học đường, vào các bệnh viện… với mục đích làm giảm stress,
thêm sức khỏe và mang
lại hạnh phúc cho nhiều người. Và thiền tập cũng còn được áp dụng vào
các môn thể thao, ngay cả trong thương trường, để mong làm gia tăng
hiệu năng và mang lại kết quả tốt.
Thật
ra thiền tập có một tác dụng sâu sắc và rộng lớn hơn thế. Nhưng đôi khi
vì tập thiền với một sự mong cầu hay mục đích nào đó, mà các thiền sinh
lại gặp phải một khó khăn lớn trong sự thực tập của mình. Họ khám phá
ra rằng tuy cố gắng nhưng ta vẫn khó có thể nào có được một sự an tĩnh
trong tâm.
Với một thái độ chân chánh
Thầy
Achahn Brahm có một nhận xét khá thú vị về vấn đề này. Thầy nói rằng sở
dĩ chúng ta gặp khó khăn là vì mình không có một thái độ đúng đắn trong
thiền tập. Thầy chia sẻ một ví dụ như sau.
Giả
sử như có một người quen gọi đến cho bạn nói rằng, “Hôm nay chị có rảnh
không, trưa nay mình đi uống cà phê với nhau nhé?” Bạn đáp, “Được, chị
định chúng mình sẽ đi đâu?” Người bạn nói, “Chúng ta sẽ đi đến một quán
mà tôi ưa thích. Chị sẽ uống cà phê đen nóng giống như tôi, chứ không
phải thứ cà phê sửa đá nhiều cholesterol mà chị vẫn thường uống. Rồi
chúng ta sẽ ăn bánh nướng dâu mà tôi rất ưa, thay vì thứ bánh ngọt mà
tôi thấy chị thích ăn. Tụi mình sẽ ngồi ở một góc vắng yên tĩnh theo ý
tôi, chứ không phải bên ngoài vỉa hè như ý chị muốn. Rồi chúng ta sẽ
nói chuyện thời sự, chánh trị, chứ không phải ba cái thứ văn chương lẩm
cẩm mà tôi vẫn nghe chị hay thích bàn đến. Và mình sẽ ở đó sáu mươi
phút, không phải năm mươi phút mà cũng không phải bảy mươi phút. Chỉ
đúng một giờ thôi, tại vì tôi biết là tôi chỉ muốn như vậy thôi.”
Chắc
chắn là bạn sẽ trả lời ngay với người ấy rằng, “Ồ xin lỗi chị, tôi chợt
nhớ là mình có một cái hẹn quan trọng chiều nay. Thôi để mình dời lại
lần khác đi uống cà phê với nhau chị nhé!” Đâu có ai lại muốn đến gặp
một người mà bắt mình phải ở một nơi này, phải uống thứ gì, ăn món nào,
ngồi ở đâu, nói về vấn đề gì, phải không bạn?
Rồi
bạn hãy thử so sánh việc ấy với lại thái độ ngồi thiền của mình. “Này
Tâm, nghe đây! Bây giờ là tới giờ ta phải ngồi thiền. Ngươi sẽ theo dõi
hơi thở, tại vì tôi muốn như vậy, không được làm gì khác theo ý mình.
Ngươi phải để ý ở nơi bụng chứ không phải ở bên ngoài kia, tại vì ta
muốn như thế. Và ta sẽ ngồi đây đúng một tiếng đồng hồ, không hơn cũng
không thiếu một phút.”
Và
khi ta có một thái độ ấy với tâm mình, chả trách sao mà tâm ta lại cứ
muốn lánh. Nó trốn tránh bằng cách nhớ nghĩ đến những chuyện đâu đâu
trong quá khứ, hay dự tính cho những chuyện tương lai mà chẳng bao giờ
xảy ra, nó sẽ mơ tưởng xa xôi hay là ngủ gật… làm bất cứ chuyện gì để
có thể trốn lánh được ta. Và đó là lý do mà tâm mình khó thể nào an
được!
Rồi giả sử như có một người quen gọi cho bạn và nói “Chị có rảnh
không, trưa nay mình đi uống cà phê với nhau nhé? Chị thích đi đâu? Chị
hãy chọn loại cà phê nào mà chị thích và món bánh mà chị vẫn thường hay
ăn. Tụi mình ngồi bao lâu cũng được, ở nơi nào mà chị muốn. Mình sẽ
cùng bàn luận với nhau về những đề tài mà chị ưa thích.”
Chắc
chắn bạn sẽ trả lời rằng, “Thật ra chiều nay tôi có một cái hẹn khá
quan trọng, nhưng không sao hết, để tôi dời lại. Mình sẽ đi uống cà phê
với chị!” Tôi tin rằng cả hai sẽ có những giờ phút thật vui thích với
nhau, và thời giờ sẽ trôi qua rất nhanh.
Và
ta hãy có cùng một thái độ ấy đối với tâm mình trong khi ngồi thiền,
hãy đối xử với nó như là một người bạn cũ rất thân. “Này Tâm. Chú có
muốn ngồi thiền bây giờ không? Chú muốn để tâm vào cái gì? Ngồi như thế
nào? Chú nói cho tôi biết chú muốn ngồi bao lâu cũng được.” Và khi bạn
đối xử với tâm mình bằng thái độ ấy, buông xả và từ ái, tâm ta sẽ không
đi đâu hết. Nó sẽ trở thành một người bạn thân. Cả hai sẽ cùng có mặt
với nhau trong giờ phút này, với những gì đang xảy ra, thật thoải mái,
không xô đẩy, không bó buộc. Và bạn sẽ có thể ngồi lâu hơn và được an
tĩnh hơn là mình nghĩ.
Hãy mời nhau tách trà
Lời
khuyên này của thầy Achahn Brahm về phương cách ngồi thiền nghe cũng
hơi nghịch lý bạn hả? Nhưng có lẽ chỉ có một cách để ta biết được sự
thật ấy thôi là hãy thử hành thiền với một thái độ ấy: buông xả và từ
ái.
Mà tôi nghĩ, thật ra đó không phải chỉ là thái độ trên chiếc gối
ngồi thiền, mà còn là một phương cách sống của ta nữa, hãy mở rộng và
bao dung tiếp nhận những gì đang xảy ra. Được như vậy thì dù trên tọa
cụ hay đi giữa cuộc đời, trong hoàn cảnh nào ta cũng sẽ có được một sự
an tĩnh hồn nhiên...
Đêm tròn một giấc qua,
Dậy thắp hương thất lá,
Quanh bên làn khói tỏa,
Con thỉnh Phật... uống trà.
Trà thất một chung pha,
Con, Phật ở chung nhà,
Làm sao tách riêng được?
Thôi mình uống chung nha.
Phật cười chẳng nói ra,
Con thấm hương đậm đà,
Giờ này ai biết được?
Có con, Phật, chung trà!
Sư Cô Hạnh Chiếu