Như cánh chim trong gió lớn
nhu canh chimBà
Pema Chodron, một vị thiền sư thuộc truyền thống Tây tạng. Trong khi đi
hướng dẫn các khóa thiền tập, thường có nhiều thiền sinh Tây phương ngỏ
ý muốn được quy y. Bà Pema Chodron chia sẻ rằng, khi chọn những pháp
danh để đặt cho các thiền sinh, bà nhận xét thấy những pháp danh nào mà
nói lên những hạnh nguyện như là buông xả và từ bỏ, thì các thiền sinh
có vẻ không thích nhận lắm.
Có
lẽ họ hiểu sự buông bỏ như là một hành động trốn tránh, xa lìa một điều
gì. Nhưng thật ra buông bỏ ở đây nói lên một thái độ không nắm bắt. Đó
không phải là một sự đóng kín và trốn tránh cuộc sống, mà ngược lại là
biết cởi mở ra và tiếp xúc với những gì đang có mặt. Bà Pema có những
chia sẻ sau đây về thái độ buông xả, nó như là một cánh chim lướt bay
trong một cơn gió lớn
Buông xả
“Thật
ra, nền tảng của sự buông xả cũng chính là một cái ta chân thật của
mình, nó là cái bản tính tốt lành và an vui của ta. Theo truyền thống
của đạo Phật, và cũng như trong nhiều truyền thống tâm linh khác, thì
bản chất của mỗi chúng ta là vui khoẻ và tốt lành. Mỗi người chúng ta
sinh ra đều có đầy đủ khả năng thương yêu và với một tuệ giác. Sự buông
xả ấy nói rằng, chúng ta đã có sẵn hết những gì mình cần, và những gì
mình đang có rất là tốt lành. Chỉ cần chúng ta biết tiếp xúc lại với
những gì đang có mặt mà thôi.
Mới
đây tôi ngồi trong một văn phòng bác sĩ, trên tường có treo một tấm ảnh
hình một người đàn bà nắm tay một bé gái, cả hai cùng đi trên đường.
Bên dưới là dòng chữ, “Bốn mùa đến rồi đi, xuân qua rồi hè đến, hè
hết rồi thu sang, thu đi thì đông tới. Con người sanh ra và lớn lên,
truởng thành, rồi già và chết. Tất cả đều có những vòng xoay của nó.
Ngày sang đêm, đêm tiếp nối ngày. Đẹp thay khi ta cũng là một phần của
tất cả những đổi thay ấy.”
Sự buông xả có nghĩa là ta ý thức được rằng, cái ý muốn được sống
trong một thế giới được chở che, nhỏ nhoi, và giới hạn của ta là không
thật. Một khi ta cảm nhận được sự rộng lớn của cuộc sống này, và thấy
được khả năng kinh nghiệm sự sống của mình là bao la đến đâu, thì chắc
chắn ta sẽ hiểu được sự buông bỏ. Trong lúc ngồi thiền, ta thấy rõ hơi
thở tự nhiên của mình. Trong mỗi hơi thở ra, ta sẽ có một cảm nhận cởi
mở và tiếp xúc với giây phút hiện tại. Rồi khi tâm ta bị lôi kéo theo
những mơ tưởng xa xôi nào đó, ta thầm biết “đó chỉ là suy nghĩ.” Mỗi lần
ta có thể buông bỏ được sự suy nghĩ ấy, mỗi lần ta buông thả ở cuối mỗi
hơi thở ra, thì đó cũng chính là một sự từ bỏ cơ bản: buông xả cái thái
độ nắm giữ và ôm chặt của mình.
Như
một dòng sông đang chảy mạnh xuống núi, và đột nhiên nó gặp phải những
tảng đá lớn và nhiều cây cao. Dòng nước không thể nào chảy tiếp được
nữa, mặc dù nó đang chảy rất mạnh và có nhiều năng lượng. Dòng nước bị
dừng đứng hẳn lại. Và trong cuộc đời, đôi khi chúng ta cũng bị ngăn chận
giống như thế. Khi ta buông thả ở mỗi cuối một hơi thở ra, buông bỏ
những suy nghĩ lao xao của mình, thì cũng giống như là ta đang dời những
tảng đá lớn ấy sang một bên, giúp cho dòng nước được tiếp tục trôi
chảy, để cho năng lượng sống của ta được diễn tiến và tiếp tục đi tới.
Chúng ta, không vì sợ hãi trước những gì mình không biết, mà lại đi đắp
thêm những tảng đá, xây lên những đập nước, để trốn tránh sự sống.
Bước đến ngay bờ mé
Vì
vậy mà sự buông xả cũng có nghĩa là thấy rõ được mình đang tự bảo vệ
như thế nào, ta đóng kín ra sao, tránh né những gì, và rồi thực tập làm
sao để cởi mở ra. Nó có nghĩa là ta sẵn sàng tiếp nhận bất cứ những gì
đang đặt trước mặt mình, bất cứ chuyện gì đến gõ cửa ta. Muốn làm
được việc ấy ta phải có khả năng bước đến ngay sát bờ mé của chính mình,
và chỉ khi ấy ta mới thật sự biết được thế nào là buông bỏ.
Có một câu chuyện về một nhóm người cùng leo lên một ngọn núi cao.
Ngọn núi có một dốc thẳng đứng và rất cheo leo. Khi leo lên được một
khoảng, có vài người quay lại nhìn xuống và cảm thấy choáng váng, họ
đông cứng vì sợ hãi. Những người này đã bước đến ngay bờ mé của mình và
họ không thể tiến xa hơn được nữa. Nỗi sợ hãi của họ quá lớn, khiến họ
không còn dám cử động. Những người khác thì tiếp tục leo cao hơn, họ vẫn
nói năng cười đùa với nhau. Nhưng khi vách núi trở nên dốc hơn, nguy
hiểm hơn, lại có thêm một số người nữa trở nên đông cứng vì sợ hãi. Từ
chân núi lên đến ngọn, có những điểm khác nhau mà người ta gặp được cái
bờ mé giới hạn của chính mình, họ bỏ cuộc và không thể nào tiến xa hơn
được nữa. Nhưng bài học của câu chuyện ấy là, vấn đề ở đây không phải là
nơi nào mà ta gặp bờ mé, giới hạn của mình, mà điểm quan trọng chính
là ta gặp thấy nó.
Cuộc
sống là một hành trình mà ta sẽ cứ tiếp tục bước đến sát mức giới hạn
của mình, hết lần này đến lần khác. Và ngay nơi đó chính là điểm thử
thách của ta! Nếu bạn là một người muốn thật sự sống, bạn sẽ tự hỏi,
“Tại sao ta lại phải sợ hãi đến thế? Ta muốn tránh né những gì đây, ta
không muốn nhìn thấy những gì? Tại sao ta không thể tiến xa hơn được
nữa?” Những người leo lên đến được đỉnh núi không phải là những kẻ tài
giỏi. Có thể họ không biết sợ chiều cao, nhưng rồi chắc chắn họ cũng sẽ
gặp bờ mé của họ ở một nơi nào khác. Những người bỏ cuộc nửa chừng không
phải là kẻ thất bại. Họ chỉ là những người đã gặp bài học của mình sớm
hơn những kẻ khác mà thôi. Dầu cho sớm hay muộn gì thì rồi tất cả chúng
ta đều cũng sẽ gặp bờ mé, giới hạn của chính mình.
Như cánh chim trong gió lớn
Nhưng
chúng ta phải tập buông bỏ như thế nào? Làm sao ta có thể vượt thắng
được cái năng lượng ngăn trở khiến ta trở nên bất động, không dám tiến
thêm một bước nữa về một nơi mà mình không biết rõ? Làm sao ta có thể
đẩy được cánh cửa đá to lớn ấy để lại tiếp tục bước qua, để sự sống trở
thành một tiến trình chuyển hoá, giúp ta trở nên vô uý và linh động, như
một con chim lượn bay giữa những cơn gió lớn trên bầu trời cao?
Những con thú và cây cỏ nơi vùng tôi ở tại Cape Breton, chúng rất là
táo bạo và gan lì, mà cũng hay thích đùa giởn và vui tính. Thời tiết
càng dữ dằn đến đâu thì những con chim ở đây lại càng ưa thích bấy
nhiêu. Chúng rất thích thú khi mùa đông đến, khi bầu trời có những cơn
gió lớn hung bạo và thiên nhiên phủ toàn là tuyết và đá.
Những
con chim này thường thách thức những cơn gió lớn. Chúng đậu lên những
cây cao rồi bám chặt lấy cành bằng chân và ngay cả bằng mỏ của chúng.
Khi những cơn gió lớn ào đến thật mạnh, chúng buông thả ra và bị thổi
tung cất bổng lên cao. Chúng dương cánh ra và bay lượn lên trên cơn gió.
Sau một lúc, chúng lại trở về đáp xuống trên cành và bắt lại từ đầu. Nó
là một trò chơi. Có lần, tôi thấy trong một trận gió lớn hung dữ như
một cơn bão, chúng níu lấy chân nhau và cùng rơi xuống, rồi chúng thả
nhau ra tung bay khắp nơi. Xem như là một trò xiếc vậy! Chúng chắc chắn
phải có một sự đam mê trước những thử thách và đối với cuộc sống. Như
bạn thấy, đó là một thái độ rất đẹp và đầy cảm hứng. Và chúng ta cũng
giống y như vậy.
Mỗi
khi ta thấy rằng mình đã bước đến sát bờ mé, giới hạn của ta, thay vì
nghĩ rằng, “Mình đã bị kẹt rồi,” ta chỉ cần tiếp nhận cái giây phút hiện
tại này và bài học của nó. Thay vì tự bảo rằng, “Không,” ta hãy nhẹ
nhàng từ tốn cảm nhận con tim mình, nó có một năng lượng cởi mở, tha thứ
và thương yêu đối với chính ta.
Con đường của giác ngộ là một con đường mà ta phải tiếp tục đối diện
với những thử thách lớn, và rồi ta làm mềm dịu và cởi mở nó ra. Nói một
cách khác, khi đối diện với những gì là cứng rắn và ngăn trở, ta buông
bỏ bằng cách cảm nhận nó bằng cả con tim của mình. Ta có một tâm từ đối
với hoàn cảnh nan giải của mình, và cho cả cái tình trạng chung của nhân
loại. Ta làm cho nó mềm dịu đi, để ta có thể thật sự ngồi yên đó với
những cảm xúc khó khăn của mình, và để cho chúng lại giúp cho ta được
trở nên mềm dịu hơn.
Con
đường của sự buông xả là con đường biết tiếp nhận, biết nói vâng đối
với cuộc sống. Trước hết, ta ý thức rằng ta đã tiến đến ngay sát bờ mé
của mình, tất cả những gì trong ta đều đang chống lại, đang nói không,
và chính ngay ở điểm đó ta thực tập mềm dịu. Lúc đó là một cơ hội để ta
thực tập tâm từ đối với chính mình, nó sẽ mang lại cho ta một thái độ
vui tươi và cởi mở - biết vui đùa như một con chim trước một cơn gió
lớn.”
Nguyễn Duy Nhiên