Chùa Thanh Thủy
chua thanh thuy
Nguyễn Đăng
Chùa Thanh Thủy (Kiyomizu-dera,
清水寺)
tọa lạc tại núi Otawa, nằm về phía Đông thành phố Kyoto. Đây là ngôi cổ tự thuộc
tông Hossō (Pháp Tướng tông), một tông phái tương đối nhỏ của Phật giáo Nhật Bản
được Dosho (Đạo Chiêu,
道昭,
629–700 TL) thành lập vào năm 657. Hossō là một trong những tông phái tồn tại
lâu dài nhất ở Nhật Bản và khá hưng thịnh khi Nara là thủ đô của nước này. Tông
phái này tiếp tục tồn tại ở Nhật Bản cho đến ngày nay, trong khi nó đã suy tàn ở
Trung Quốc và Hàn Quốc.
Ngôi chùa được đặt tên là Thanh Thủy (Kiyomizu: dòng nước trong) bởi do vị trí
tọa lạc của nó gần một dòng nước trong xanh từ núi Otawa chảy xuống. Ngôi chùa
này do thầy Enchin (Viên Trân,
円珍,
814–891) thành lập vào năm 798 nhờ vào sự bảo trợ của Sakanoue no Tamuramaro
(758 – 811), một vị tướng quân nổi tiếng của Nhật. Theo truyền thuyết, Enchin mơ
thấy một vị nữ thần sắc vàng bay từ ngọn núi Otawa xuống sông Yodogawa. Khi đến
đó tìm hiểu sự việc, ông gặp một ông lão đang ngồi trên một khúc gỗ. Ông lão nói
với Enchin rằng ông đã dành 200 năm qua để niệm Bồ-tát Quán Thế Âm (Kannon).
Ông lão muốn Enchin hãy ngồi lên chỗ của ông để ông có thể lên núi một lát. Ông
cũng nói với Enchin rằng khúc gỗ mà ông đang ngồi trên đó là một vật liệu tốt có
thể dùng tạc một bức tượng Quán Thế Âm. Enchin chờ khá lâu nhưng không thấy ông
lão quay trở lại. Mong gặp lại ông lão nên Enchin trèo lên một ngọn núi gần đó
và nhìn thấy một đôi giày nằm trên đỉnh đồi. Enchin chợt nhận ra rằng ông lão
không ai khác hơn chính là Bồ-tát Quán Thế Âm, và đôi giày để lại cho biết “ông
lão” đã quay về trú xứ của mình. Enchin vội vàng quay trở lại khúc gỗ, quyết
định tạc nó thành bức tượng Quán Thế Âm như lời vị Bồ-tát đã đề nghị.
Hai mươi năm trôi qua, nhưng Enchin vẫn không biết làm thế nào có thể tạc một
bức tượng thích hợp từ khúc gỗ này. Cuối cùng, một ngày nọ, có một vị tướng quân
tên là Tamuramaro vào khu rừng để săn một con hươu cho người vợ đang mang thai
của ông (người ta tin rằng máu của hươu có thể giúp cho việc sinh nở được dễ
dàng). Sau khi săn được một con hươu, ông gặp Enchin ở trong rừng. Enchin bèn
thuyết giảng cho ông về sự quý giá của đời sống vạn loài và lòng từ bi của
Bồ-tát Quán Thế Âm. Hối hận vì đã sát hại con hươu và cảm kích với tâm thành của
Enchin, Tamuramaro phát nguyện thực hành theo giáo huấn của Enchin và phụng thờ
Bồ-tát Quán Thế Âm. Ông quyết định tháo dỡ căn nhà của mình để dùng nó kiến tạo
một ngôi chùa gần bên một thác nước. Với sự giúp đỡ của Tamuramaro, Enchin đã
hoàn thành việc tạc tượng và tôn trí bức tượng đó trong ngôi chùa mới mà về sau
trở thành chùa Thanh Thủy.
Cũng theo truyền thuyết, sau khi cúng dường xây chùa xong, Tamuramaro tham gia
vào một cuộc viễn chinh bình định những cư dân bản địa ở miền Bắc Nhật Bản. Nhờ
việc làm này, hoàng đế đã ban cho ông một ngôi nhà đẹp. Tamuramaro sau đó cũng
đã cúng dường ngôi nhà này cho chùa.
Thật khó để xác định được tính chân thực của những truyền thuyết liên quan đến
chùa Thanh Thủy, vì ngôi chùa nguyên thủy đã nhiều lần (ít nhất năm lần) bị hỏa
hoạn thiêu rụi. Vào cuối thế kỷ XVI, Toyotomi Hideoshi, người đã thống nhất Nhật
Bản, đã dành nhiều thời gian ở chùa và để lại đây một số vật thể, mà nhiều trong
chúng vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Ngôi chùa phát triển vào đầu thế kỷ XVII,
nhưng rồi với một trận hỏa hoạn lớn đã thiêu rui hầu hết những kiến trúc nguyên
thủy. Những thiệt hại nhanh chóng được khắc phục, và hầu hết những tòa kiến trúc
được kiến tạo lại và hoàn thành vào năm 1633. Những kiến trúc hiện tại nói chung
có niên đại từ thời kỳ này, ngoại trừ một số ít kiến trúc thoát khỏi trận hỏa
hoạn nằm ở mạn Tây của ngôi chùa.
Vào thời đế chế Mạc phủ Togukawa, những người cai trị đã cho khôi phục lại những
công trình kiến trúc va nghệ thuật,
đặc biệt vào thời Tokugawa Iemitsu. Hiện quần thể này bao gồm 15 công trình kiến
trúc khác nhau, và hầu hết đều được làm bằng gỗ. Điểm đặt biệt nhất của chùa
Thanh Thủy là ngôi đại điện và tiền sảnh lớn của nó. Tiền sảnh này được dựng
trên 168 trụ cột gỗ và trông rất ấn tượng. Trong ngôi chánh điện thờ những bức
tượng Thiên thủ thiên nhãn nhỏ. Ngôi tháp ba tầng là một trong những công trình
kiến trúc nỗi bật khác tại quần thể chùa Thanh Thủy. Kiến trúc hiện tại có niên
đại vào năm 1633. Ở gốc Đông nam của mái tháp, ta có thể thấy tượng một con rồng
mà nó được xem là thủy thần trong việc bảo vệ ngôi tháp tránh khỏi hỏa hoạn.
Lầu chuông được xây dựng vào năm 1596 và được trùng tu lại vào năm 1999, tuy là
một công trình nhỏ, nhưng trông khá ấn tượng.
Bởi vì lịch sử và địa điểm tọa lạc của mình, chùa Thanh Thủy từ lâu đã là một
địa điểm chiêm bái và tham quan nổi tiếng của người Nhật, và cũng là một trong
những ngôi chùa đẹp ở Kyoto thu hút nhiều khách du lịch mỗi năm. Chùa Thanh thủy
được UNESCO công nhận là Di sản thế giới vào năm 1994.