Thấy mình là trăng
Thấy mình là trăng
Thấy
mình là trăng
Chúng ta thường đặt câu hỏi là
làm thế nào để cho sự thực tập của mình có nhiều hiệu quả hơn, mang lại lợi ích
cho mình và người chung quanh nhiều hơn? Câu hỏi ấy tuy cần thiết, nhưng tôi
thấy tự nó chưa được chính xác lắm. Tôi nghĩ ta nên hỏi là làm thế nào để cho sự
tu tập của mình được chân thật hơn.
Chân thật
và đơn giản
Chuyện kể, thời Phật còn tại thế có một bà lão nghèo khổ ăn xin độ nhật. Một hôm,
vua A Xà Thế có cho tổ chức một lễ hội cúng dường đức Phật tại tịnh xá Kỳ Viên.
Bà lão nghĩ rằng, "Một đời mình đói khổ, lại già nua, sắp hết tuổi trời, nếu lễ
hội này không gặp Phật cúng dường thì không bao giờ được gặp ngài". Nghĩ vậy, bà
lão vừa lần hồi xin ăn dọc đường, vừa đi đến gần Kỳ Viên tịnh xá.
Khi đến gần Kỳ Viên, bà lão
thấy một cảnh tượng huy hoàng, tráng lệ chưa từng thấy, ngựa xe chen chúc, nhộn
nhịp trên những con đường dẫn về tịnh xá. Những ngọn đèn sơn son thếp vàng rực
rỡ của hạng vua quan đại thần, bên cạnh những ngọn đèn nhỏ hơn của hàng thứ dân,
đủ mọi màu sắc sáng choang treo hai bên đường.
Bà lão biết mình chỉ có khả
năng cúng dường Phật một ngọn đèn nhỏ mà thôi. Bà dốc hết cả gia tài chỉ được
hai xu, để mua cây đèn nhỏ và chút dầu thắp. Bà lão treo chiếc đèn nhỏ bé leo
lét của mình lên một cành cây và hướng về tịnh xá Ba ngày đêm trôi qua, những
tràng hoa héo rủ, những ngọn đèn khác lần lượt cạn dầu rồi tắt ngúm. Chỉ riêng
ngọn đèn nhỏ của bà lão nghèo ăn xin vẫn còn tiếp tục cháy sáng mãi...
Trên con đường tu học thật
ra ta đâu cần dâng tặng cho cuộc đời một điều gì lớn lao lắm. Lý thuyết tuy mênh
mông nhưng con đường thực hành rất đơn giản: tập tha thứ, bớt dính mắc, sống tự
nhiên, biết thương yêu... Chỉ cần giữ cho ngọn đèn dầu nhỏ của ta được trong và
sáng mãi trong tâm, là ta cũng đã dâng tặng hạnh phúc cho cuộc đời này rất nhiều
rồi. Dẫu biết rằng, những gì chân thật và đơn giản lại là những điều khó làm
nhất.
Chiếc áo
choàng thanh tịnh
Nhờ sự chân thật và đơn giản mà
con đường tu học của ta cũng rất là cụ thể. Nó phải giúp ta thấy ra những khó
khăn của mình.
Bạn biết không, mỗi khi ta cảm thấy bất an hoặc lo âu, nó sẽ phát sinh lên
một sự căng thẳng trong thân. Và thường thì ta phản ứng bằng hai cách: một là
dồn nén nó lại bên trong, hai là bộc lộ nó ra bên ngoài qua lời nói và hành động
của mình. Nhưng đức Phật có dạy cho ta một phương cách thứ ba, thiện xảo hơn, là
ý thức và cảm nhận nó một cách trọn vẹn để chuyển hóa sự căng thẳng ấy.
Chúng ta có thể mang ý thức
tỉnh giác, không mong cầu, để ôm ấp một khó khăn, hay nỗi đau nào đó, đang có
mặt trong cơ thể. Có ý thức trọn vẹn về những gì đang có mặt trong thân, buông
thư và tự nhiên, có thể làm phát khởi lên trong ta một cảm giác khinh an và toàn
vẹn. Và ta có thể mang cảm giác thanh tịnh ấy ôm ấp lấy toàn thân của mình.
Trong kinh, Phật có cho một
ví dụ rất hay. Ngài nói cũng giống như khi ta khoác lên thân mình một tấm áo
choàng, không nơi nào trên cơ thể mà không được chiếc áo ấy bao phủ. "Lại
nữa, này các Thầy, hãy lấy
tâm thanh tịnh và ý thức về sự thanh tịnh ấy của mình mà bao trùm cả thân thể
mình, làm cho toàn thân thể mình không có chỗ nào mà không được bao trùm bởi tâm
thanh tịnh ấy, cũng như một người kia choàng lên một cái áo dài tới bảy hoặc tám
sải, từ đầu tới chân, không nơi nào mà thân thể không được chiếc áo ấy bao phủ."
Và khi thân ta được khinh
an, nhẹ nhàng thì tâm ta cũng sẽ được thư thái, an vui.
Thấy mình
là trăng
Tôi nghe kể rằng, nơi nào có bước chân của một người tỉnh thức thì nơi ấy
suối sẽ được trong hơn và cây lá cũng xanh tươi hơn. Như vậy thì chỉ sự có
mặt của một người có hạnh phúc thôi, cũng đã giúp ích cho sự sống chung
quanh rất nhiều rồi. Thiền sư Lâm tế có nói về địa hành thần thông,
ngài nói bước đi trên mặt đất là một phép lạ. Người ta thường nói phép lạ là
đi trên nước, đi trên mây, còn Ngài nói phép lạ là đi trên mặt đất.
Nhà văn Natalie
Goldberg kể, có lần trong một lớp dạy về viết văn tại San Francisco, bà mời
mọi người cùng đi thiền hành ngoài phố. Hôm ấy nhóm của bà đi ngang qua một
công viên, nơi ấy đang có một cuộc diễn hành rất đông người ở phía bên kia
đường. Họ mặc những y phục sặc sở, vui hát, nhảy múa trên những chiếc xe
kiệu rước đầy màu sắc. Nhóm của bà thong thả đi với nhau trong im lặng, băng
ngang qua công viên.
Bỗng nhiên mọi người
trong cuộc diễn hành ở bên kia đều dừng lại, luôn cả những người đang đứng
xem, và tất cả đều nhìn sang nhóm của bà. Những bước chân chậm rãi và thinh
lặng có thể làm ngưng lại cả một cuộc diễn hành náo nhiệt.
Sự tu học không mang ta
đi vào một thế giới mênh mông, xa xôi nào đó, mà nó giúp ta thật sự có mặt
với sự sống, ý thức và tiếp xúc được với những gì đang xảy ra. Giải thoát
chỉ có thể có mặt trong giờ phút hiện tại, và nó biểu hiện ngay trong sự có
mặt của ta.
Trên con đường tu học,
tôi nghĩ chúng ta đâu cần thiết phải tìm hiểu hết những giáo lý cao xa, hoặc
làm một việc gì lớn lao. Trở về trọn vẹn với một cảm giác, ý thức một bước
chân tự nhiên, mỉm một nụ cười buông thư... cũng có thể là những phép lạ
giữa một cuộc sống căng thẳng, lo âu và quá bận rộn.
Tôi nghĩ con đường tu
học cũng chỉ bắt đầu bằng những bước nhỏ này, đơn giản và chân thật, khi ta
bước ra khỏi chiếc gối ngồi thiền của mình.
Hôm qua mộng thấy tụng kinh
Tỉnh ra mới biết chính mình là trăng
− Sư Giới Đức
— Minh
Tánh Nguyễn Duy Nhiên